Διαλεκτική Συμπεριφοριστική Θεραπεία
MIND WELL
Η Διαλεκτική Συμπεριφοριστική Θεραπεία είναι ένα ερευνητικά και εμπειρικά τεκμηριωμένο και εντατικό πρόγραμμα και μοντέλο θεραπείας. Δημιουργήθηκε από τη Marsha Linehan για την αντιμετώπιση ατόμων με οριακή διαταραχή προσωπικότητας και ειδικότερα για άτομα που εμφάνιζαν αυτοκαταστροφικές-αυτοτραμαυτικές συμπεριφορές και έχουν κάνει απόπειρες αυτοκτονίας.
Η ΔΣΘ είναι ένα μοντέλο του τρίτου κύματος γνωσιακών-συμπεριφοριστικών θεραπειών. Προέρχεται από τη συμπεριφορική θεραπεία, τις θεωρίες μάθησης και τη γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία. Επιπλέον, δανείζεται στοιχεία και από φιλοσοφικά συστήματα και θεωρίες της Ανατολής και της Δύσης.
Ο όρος «διαλεκτική» αντιπροσωπεύει τα διαλεκτικά διλήμματα που βιώνει το άτομο με οριακή διαταραχή προσωπικότητας. Πρόκειται για 3 βασικά διαλεκτικά διλήμματα, όπου το άτομο εκδηλώνει συμπεριφορές που κινούνται μεταξύ 2 αντίθετων πόλων/άκρων: α) συναισθηματική ευαλωτότητα έναντι υποτίμηση εαυτού, β) ενεργής παθητικότητα έναντι καταφανούς ικανότητας και γ) επαναλαμβανόμενες κρίσεις έναντι ανεσταλμένου πένθους. Η κατάσταση της συναισθηματικής δυσφορίας δημιουργείται κάθε φορά που το άτομο βρίσκεται σε κάποιον από τους δύο πόλους που το οδηγεί να πηγαίνει από το έναν πόλο στον άλλον. Αυτή η εναλλαγή στη συμπεριφορά είναι ένα είδος συναισθηματικού εκκρεμούς με αποτέλεσμα να μην έρχεται η ισορροπία. Ένας από τους βασικούς θεραπευτικούς στόχους είναι η επίτευξη της ισορροπίας/ηρεμίας σε αυτό το συναισθηματικό εκκρεμές και να καταφέρει το άτομο να ξεπεράσει το διχοτομικό τρόπο σκέψης (άσπρο-μαύρο) που αντιλαμβάνεται τις καταστάσεις για να φτάσει στη σύνθεση, δηλαδή στο διαλεκτικό τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς.
Η θεραπευτική πορεία χωρίζεται σε 4 στάδια με επιμέρους στόχους.
- Προπαρασκευαστικό στάδιο: αξιολόγηση, δέσμευση στη θεραπεία, θεραπευτικό συμβόλαιο.
- 1ο στάδιο: αλλαγή δυσλειτουργικών συμπεριφορών, απόκτηση και αύξηση δεξιοτήτων, μείωση αυτοκτονικότητας και αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών, μείωση συμπεριφορών παρεμπόδισης της θεραπείας και της ποιότητας ζωής του ατόμου.
- 2ο στάδιο: αντιμετώπιση μετατραυματικού στρες και συμπτωμάτων ή/και άλλων συνυπαρχουσών διαταραχών.
- 3ο στάδιο: βελτίωση ποιότητας ζωής, επίτευξη προσωπικών στόχων ζωής και ενίσχυση του αυτοσεβασμού.
- 4ο στάδιο: αυτογνωσία και πνευματική πληρότητα.
Η θεραπευτική πρόοδος και η απόκτηση δεξιοτήτων παρακολουθείται μέσα από τη συμπλήρωση εβδομαδιαίων ημερολογίων καταγραφής. Οι ασκήσεις για το σπίτι είναι ένα στοιχείο που χαρακτηρίζει και τη ΔΣΘ. Όλοι οι στόχοι καθορίζονται μέσα από τη συνεργασία του ψυχολόγου με το θεραπευόμενο, ενώ δίνεται και ο απαραίτητος χρόνος για την επίτευξη των στόχων. Το 1ο στάδιο διαρκεί 1 χρόνο και παραπάνω, ανάλογα με τη περίπτωση, ενώ για τα υπόλοιπα στάδια η διάρκεια της θεραπείας καθορίζεται ύστερα αμοιβαία συνεννόηση ανάλογα με τους στόχους, τη πρόοδο και τις ανάγκες του θεραπευόμενου.
1. Ατομική Θεραπεία: 1 φορά την εβδομάδα. Ο ατομικός θεραπευτής είναι ο υπεύθυνος για τα θέματα της θεραπείας.
2. Εκπαίδευση στις δεξιότητες: Η απόκτηση δεξιοτήτων πραγματοποιείται μέσα σε ομάδες και σε ορισμένες περιπτώσεις γίνεται και σε ατομικό επίπεδο, δηλαδή με ένα άτομο. Η ομάδα έχει ψυχοεκπαιδευτικό χαρακτήρα, δεν είναι ψυχοθεραπευτική, γίνεται 1 φορά την εβδομάδα και έχει διάρκεια 2 ώρες. Οι εκπαιδευτές και υπεύθυνοι για τη διεξαγωγή και λειτουργία της ομάδας είναι 2 ψυχολόγοι. Η ομάδα πραγματοποιείται σε κύκλους. Ο κάθε κύκλος έχει διάρκεια 6 μηνών και το άτομο εκπαιδεύεται στις ακόλουθες ενότητες/δεξιότητες: ενσυνειδητότητα, ρύθμιση συναισθήματος, διαπροσωπική αποτελεσματικότητα και αντοχή στη δυσφορία
4. Συμβουλευτική Ομάδα για τους θεραπευτές: 1 φορά την εβδομάδα πραγματοποιείται συνάντηση της ομάδας για τη διασφάλιση της σωστής εφαρμογής του μοντέλου της ΔΣΘ και για τη στήριξη των θεραπευτών.
Ο Βασικός Σκοπός της θεραπείας, σύμφωνα με τη Marsha Linehan, είναι ο θεραπευόμενος να χτίσει μια ζωή που αξίζει να τη ζει.
Η Διαλεκτική Συμπεριφοριστική Θεραπεία είναι ένα ερευνητικά και εμπειρικά τεκμηριωμένο και εντατικό πρόγραμμα και μοντέλο θεραπείας. Δημιουργήθηκε από τη Marsha Linehan για την αντιμετώπιση ατόμων με οριακή διαταραχή προσωπικότητας και ειδικότερα για άτομα που εμφάνιζαν αυτοκαταστροφικές-αυτοτραμαυτικές συμπεριφορές και έχουν κάνει απόπειρες αυτοκτονίας.
Η ΔΣΘ είναι ένα μοντέλο του τρίτου κύματος γνωσιακών-συμπεριφοριστικών θεραπειών. Προέρχεται από τη συμπεριφορική θεραπεία, τις θεωρίες μάθησης και τη γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία. Επιπλέον, δανείζεται στοιχεία και από φιλοσοφικά συστήματα και θεωρίες της Ανατολής και της Δύσης.
Ο όρος «διαλεκτική» αντιπροσωπεύει τα διαλεκτικά διλήμματα που βιώνει το άτομο με οριακή διαταραχή προσωπικότητας. Πρόκειται για 3 βασικά διαλεκτικά διλήμματα, όπου το άτομο εκδηλώνει συμπεριφορές που κινούνται μεταξύ 2 αντίθετων πόλων/άκρων: α) συναισθηματική ευαλωτότητα έναντι υποτίμηση εαυτού, β) ενεργής παθητικότητα έναντι καταφανούς ικανότητας και γ) επαναλαμβανόμενες κρίσεις έναντι ανεσταλμένου πένθους. Η κατάσταση της συναισθηματικής δυσφορίας δημιουργείται κάθε φορά που το άτομο βρίσκεται σε κάποιον από τους δύο πόλους που το οδηγεί να πηγαίνει από το έναν πόλο στον άλλον. Αυτή η εναλλαγή στη συμπεριφορά είναι ένα είδος συναισθηματικού εκκρεμούς με αποτέλεσμα να μην έρχεται η ισορροπία. Ένας από τους βασικούς θεραπευτικούς στόχους είναι η επίτευξη της ισορροπίας/ηρεμίας σε αυτό το συναισθηματικό εκκρεμές και να καταφέρει το άτομο να ξεπεράσει το διχοτομικό τρόπο σκέψης (άσπρο-μαύρο) που αντιλαμβάνεται τις καταστάσεις για να φτάσει στη σύνθεση, δηλαδή στο διαλεκτικό τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς.
Η θεραπευτική πορεία χωρίζεται σε 4 στάδια με επιμέρους στόχους.
- Προπαρασκευαστικό στάδιο: αξιολόγηση, δέσμευση στη θεραπεία, θεραπευτικό συμβόλαιο.
- 1ο στάδιο: αλλαγή δυσλειτουργικών συμπεριφορών, απόκτηση και αύξηση δεξιοτήτων, μείωση αυτοκτονικότητας και αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών, μείωση συμπεριφορών παρεμπόδισης της θεραπείας και της ποιότητας ζωής του ατόμου.
- 2ο στάδιο: αντιμετώπιση μετατραυματικού στρες και συμπτωμάτων ή/και άλλων συνυπαρχουσών διαταραχών.
- 3ο στάδιο: βελτίωση ποιότητας ζωής, επίτευξη προσωπικών στόχων ζωής και ενίσχυση του αυτοσεβασμού.
- 4ο στάδιο: αυτογνωσία και πνευματική πληρότητα.
Η θεραπευτική πρόοδος και η απόκτηση δεξιοτήτων παρακολουθείται μέσα από τη συμπλήρωση εβδομαδιαίων ημερολογίων καταγραφής. Οι ασκήσεις για το σπίτι είναι ένα στοιχείο που χαρακτηρίζει και τη ΔΣΘ. Όλοι οι στόχοι καθορίζονται μέσα από τη συνεργασία του ψυχολόγου με το θεραπευόμενο, ενώ δίνεται και ο απαραίτητος χρόνος για την επίτευξη των στόχων. Το 1ο στάδιο διαρκεί 1 χρόνο και παραπάνω, ανάλογα με τη περίπτωση, ενώ για τα υπόλοιπα στάδια η διάρκεια της θεραπείας καθορίζεται ύστερα αμοιβαία συνεννόηση ανάλογα με τους στόχους, τη πρόοδο και τις ανάγκες του θεραπευόμενου.
- Ατομική Θεραπεία: 1 φορά την εβδομάδα. Ο ατομικός θεραπευτής είναι ο υπεύθυνος για τα θέματα της θεραπείας.
- Εκπαίδευση στις δεξιότητες: Η απόκτηση δεξιοτήτων πραγματοποιείται μέσα σε ομάδες και σε ορισμένες περιπτώσεις γίνεται και σε ατομικό επίπεδο, δηλαδή με ένα άτομο. Η ομάδα έχει ψυχοεκπαιδευτικό χαρακτήρα, δεν είναι ψυχοθεραπευτική, γίνεται 1 φορά την εβδομάδα και έχει διάρκεια 2 ώρες. Οι εκπαιδευτές και υπεύθυνοι για τη διεξαγωγή και λειτουργία της ομάδας είναι 2 ψυχολόγοι. Η ομάδα πραγματοποιείται σε κύκλους. Ο κάθε κύκλος έχει διάρκεια 6 μηνών και το άτομο εκπαιδεύεται στις ακόλουθες ενότητες/δεξιότητες: ενσυνειδητότητα, ρύθμιση συναισθήματος, διαπροσωπική αποτελεσματικότητα και αντοχή στη δυσφορία
- 24ωρη τηλεφωνική παρέμβαση: ο θεραπευόμενος καλεί τον ατομικό θεραπευτή με στόχο την αποτροπή αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών, τη πρόληψη της αυτοκτονικότητας και τη χρήση/ενίσχυση δεξιοτήτων στη πράξη και τη στιγμή που είναι περισσότερο απαραίτητες.
- Συμβουλευτική Ομάδα για τους θεραπευτές: 1 φορά την εβδομάδα πραγματοποιείται συνάντηση της ομάδας για τη διασφάλιση της σωστής εφαρμογής του μοντέλου της ΔΣΘ και για τη στήριξη των θεραπευτών.
Ο Βασικός Σκοπός της θεραπείας, σύμφωνα με τη Marsha Linehan, είναι ο θεραπευόμενος να χτίσει μια ζωή που αξίζει να τη ζει.
Συχνές ερωτήσεις
Τι είναι η ψυχοθεραπεία;
Η ψυχοθεραπεία είναι η θεραπεία των ψυχολογικών προβλημάτων και των ψυχικών διαταραχών που πραγματοποιείται, κυρίως μέσα από τη συζήτηση και την επικοινωνία μεταξύ του θεραπευτή και του θεραπευόμενου, παρά με την χρήση φαρμάκων ή άλλων ιατρικών και βιολογικών μεθόδων. Υπάρχουν διάφορα είδη ψυχοθεραπείας: ατομική, ομαδική, ζεύγους και οικογενειακή. Η ψυχοθεραπεία αποτελεί μια συστηματική προσέγγιση κατανόησης και μια μέθοδος αντιμετώπισης των ψυχικών διαταραχών και δυσκολιών. Βασίζεται στη θεμελιωμένη θεωρία, στη καλή κλινική πρακτική, στην εφαρμογή συγκεκριμένων τεχνικών και παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση των αιτιών των ψυχολογικών προβλημάτων, και υποστηρίζεται από τα εμπειρικά δεδομένα. Σύμφωνα με την «Βρετανική Ψυχολογική Εταιρεία» (British Psychological Society) η ψυχοθεραπεία θεωρείται ως ένα επιπλέον προσόν για κάποιον που ήδη εργάζεται ως ψυχολόγος ή ψυχίατρος. Για την ειδίκευση στην ψυχοθεραπεία είναι απαραίτητη η εκπαίδευση σε ένα συγκεκριμένο ψυχοθεραπευτικό μοντέλο. Υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις ψυχοθεραπείας για να εκπαιδευτεί ένας ψυχίατρος και ένας ψυχολόγος (π.χ. ψυχανάλυση, γνωσιακή-συμπεριφοριστική, συστημική, κ.τ.λ.).
Ποιά είναι η διαφορά ψυχίατρου και ψυχολόγου;
Πολλοί άνθρωποι συγχέουν και ταυτίζουν τον ρόλο του ψυχολόγου με αυτόν του ψυχιάτρου, καθώς και οι δύο ανήκουν στους επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Υπάρχουν σημαντικές διαφορές. Ο ψυχίατρος είναι γιατρός, ασκεί την ιατρική ειδικότητα της Ψυχιατρικής και μπορεί να συνταγογραφεί φάρμακα για την ανακούφιση της δυσφορίας και την αντιμετώπιση ψυχικών διαταραχών, όπου αυτό απαιτείται. Η ψυχιατρική είναι ένας ειδικός κλάδος της ιατρικής που συμπεριλαμβάνει την πρόληψη, την διάγνωση, την θεραπεία και την έρευνα των ψυχικών διαταραχών. Η ψυχιατρική διαφέρει την ψυχολογία στο ότι προσεγγίζει συναισθηματικά και συμπεριφορικά προβλήματα χρησιμοποιώντας ένα ιατρικό μοντέλο. Ο ψυχολόγος δεν είναι γιατρός και δεν μπορεί να συνταγογραφεί ψυχοφάρμακα. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις οι δύο ειδικότητες μπορούν να συνεργαστούν και να συνδράμουν στην αντιμετώπιση των ψυχικών διαταραχών.
Μπορεί να χρειαστώ φαρμακευτική αγωγή;
Υπάρχει η πιθανότητα, μετά την αξιολόγηση και στα πλαίσια του θεραπευτικού σχεδιασμού, ο θεραπευτής να προτείνει τη συνεργασία και με ένα ψυχίατρο για τη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής. Η απάντηση στο ερώτημα: «Μπορεί να χρειαστώ φαρμακευτική αγωγή;» δεν είναι απλή. Η φαρμακευτική αγωγή είναι απαραίτητη σε συγκεκριμένες διαταραχές και είναι χρήσιμη στις περιπτώσεις που το άτομο βρίσκεται σε περίοδο έξαρσης του προβλήματος. Η ΓΣΘ συνδυάζεται με φαρμακοθεραπεία σε συγκεκριμένες περιπτώσεις για καλύτερα θεραπευτικά αποτελέσματα και μέχρι να υπάρξει ύφεση των δυσάρεστων συμπτωμάτων. Η φαρμακευτική αγωγή δεν είναι χρήσιμη σε προσωπικές δυσκολίες που δεν οφείλονται στην ύπαρξη ψυχικής διαταραχής και σε προβλήματα λειτουργικότητας που υπάρχουν στο επίπεδο της προσωπικότητας.
Θα με βοηθήσει η θεραπεία;
Υπάρχει η πιθανότητα, μετά την αξιολόγηση και στα πλαίσια του θεραπευτικού σχεδιασμού, ο θεραπευτής να προτείνει τη συνεργασία και με ένα ψυχίατρο για τη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής. Η απάντηση στο ερώτημα: «Μπορεί να Είναι φυσιολογικό να υπάρχουν κάποιοι ενδοιασμοί για το εάν πρέπει να ξεκινήσετε θεραπεία, επειδή υπάρχουν αμφιβολίες για την προοπτική βελτίωσης και φόβοι για την διαδικασία και την επικείμενη αλλαγή. Για αυτό μπαίνουν στη διαδικασία να αναβάλλουν («Δεν είναι η κατάλληλη στιγμή») ή να αποφεύγουν τελείως. Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορείτε να είστε σίγουροι από πριν για το εάν η θεραπεία θα σας βοηθήσει. Δεν υπάρχει αυτό που λέμε «κατάλληλη στιγμή» για να ξεκινήσει και η οποιαδήποτε αναβολή μπορεί να επιτείνει την οποιαδήποτε δυσκολία. Ωστόσο, αξίζει να δώσετε την ευκαιρία στον εαυτό σας να προσπαθήσει και να κάνετε κάτι που μπορεί επιφέρει σημαντική αλλαγή στη ζωή σας, καθώς πρόκειται για μια θεραπεία που παρουσιάζει υψηλή αποτελεσματικότητα και έχει βοηθήσει πολλούς ανθρώπους. Τέλος, στην περίπτωση που καταλήξετε ότι δεν υπάρχουν οι επιθυμητές αλλαγές, μπορείτε να σταματήσετε.
Μπορώ να διακόψω πριν την ολοκλήρωση της θεραπείας;
Ορισμένοι άνθρωποι διακόπτουν τη θεραπεία χωρίς να την ολοκληρώσουν. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε διάφορους λόγους. Για παράδειγμα, κάποιοι θεραπευόμενοι σταματάνε τη θεραπεία όταν έχουν επιτευχθεί οι αρχικοί στόχοι και αισθάνονται καλύτερα ή, στην αντίθετη περίπτωση, όταν πιστεύουν πως δεν υπάρχει βελτίωση και δεν τα καταφέρνουν αρκετά καλά. Η βελτίωση είναι σταδιακή και έρχεται με το πέρασμα του χρόνου και τη προσπάθεια. Η αλλαγή προκύπτει με την ολοκλήρωση της θεραπείας. Όταν υπάρχουν παρόμοιοι προβληματισμοί και σκέψεις θα είναι ωφέλιμο και χρήσιμο να συζητήσετε μέσα στη θεραπεία.
Τι συμβαίνει όταν υπάρχει έλλειψη βελτίωσης;
Υπάρχει και το ενδεχόμενο να περάσει ένα μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς να έχει σημειωθεί πρόοδος (να μην υπάρχει αλλαγή στις σκέψεις και τη διάθεσης σας). Σ’ αυτή τη περίπτωση θα χρειαστεί να γίνει: διερεύνηση των πιθανών προβλημάτων που μπορεί να έχουν προκύψει μέσα στη θεραπευτική σχέση, αντιμετώπιση των συμπεριφορών που παρεμποδίζουν τη θεραπευτική διαδικασία, αναθεώρηση της ερμηνείας και του πλάνου για την εκάστοτε περίπτωση, και επιλογή διαφορετικών τεχνικών και παρεμβάσεων που να ανταποκρίνονται καλύτερα στις ιδιαιτερότητες σας.
Κλείσε ραντεβού για να ξεκινήσεις άμεσα συνεδρία, μέσω φόρμας συμπληρώνοντας τα στοιχεία σου.
Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε στα:
